Σε μια πρόσφατη συνέντευξή του, ο πατέρας Φιλόθεος Φάρος αναφέρει με αυτό το αξιοζήλευτο θάρρος που τον χαρακτηρίζει τα εξής: «Τι είναι οι τζιχαντιστές; Ερωτικά αποστερημένοι άνθρωποι, οι οποίοι ζουν σε ένα καθεστώς που έχει καταγγείλει τον έρωτα. Ο έρωτας είναι μια βασική ανθρώπινη ανάγκη, είναι η κοινωνία και η ένωση με τον άλλο. Ο όλος άνθρωπος με τον όλο άνθρωπο».

Έχει δίκιο. Οι άνθρωποι κατά κανόνα νιώθουν άβολα με τη σεξουαλικότητα των παιδιών τους. Η καθιερωμένη αντίδραση σε ένα παιδί που αυνανίζεται είναι ακόμη και σήμερα τα χαχανητά και οι άμεσες ή υπόρρητες απαγορεύσεις. Όμως εκεί ακριβώς, στη στάση της κοινωνίας για το σεξ, βρίσκεται ο πυρήνας του ανθρώπινου προβλήματος. Μετά από αρκετές χιλιάδες χρόνια, θα πρέπει επιτέλους να βρούμε τη δύναμη να σταματήσουμε να το βάζουμε στα πόδια μπροστά στην αυθόρμητη ανάδυση των σωματικών μας αισθήσεων.

Συνεχίζοντας και επεκτείνοντας το έργο του Φρόιντ, ο Βίλχελμ Ράιχ στοιχειοθέτησε τη στενή σύνδεση μεταξύ της χρόνιας ανικανότητας για πλήρη σεξουαλική ικανοποίηση και της διαδεδομένης ψυχοπαθολογίας που ταλαιπωρεί εμάς και τις κοινωνίες μας. Η οργασμική ανικανότητα, όπως την αποκαλούσε, τροφοδοτεί με ενέργεια τις αντικοινωνικές εκφράσεις του ανθρώπινου χαρακτήρα όπως ο εγωισμός, ο σαδισμός και ο φανατισμός. Ευθύνεται, ακόμη, για το μεγαλύτερο μέρος της ατομικής δυστυχίας.

Τα θεμέλια της χρόνιας αδυναμίας του ατόμου να αφεθεί στις ίδιες του τις αισθήσεις (παραδόξως, κυρίως τις ευχάριστες) τίθονταν κάποτε μέσω της καταπιεστικής διαπαιδαγώγησης. Όμως, αν κάποτε το ζητούμενο ήταν η απελευθέρωση από καταπιεστικούς κανόνες, σήμερα τα πράγματα έχουν γίνει πιο πολύπλοκα. Ακόμη και όταν οι συνθήκες της ζωής τους φαίνονται ευνοϊκές, οι νέοι άνθρωποι νιώθουν χαμένοι και ανικανοποίητοι. Μοιάζουν να μην ξέρουν τι θέλουν. Βρίσκονται, όπως λέει η οργονομία, σε σύγχυση που προέρχεται από ένα τοξικό μείγμα καταπίεσης και επιτρεπτικότητας, με το οποίο ήρθαν αντιμέτωποι αρκετά χρόνια νωρίτερα.

Η πορεία προς μια ανικανοποίητη ενήλικη ζωή

Σχηματικά, στις περισσότερες σύγχρονες οικογένειες τα πράγματα εξελίσσονται κάπως έτσι:

  • Η εμφάνιση υγιούς σεξουαλικότητας στα παιδιά δημιουργεί άγχος στους γονείς, καθώς φέρνει στην επιφάνεια τον δικό τους ασυνείδητο φόβο για το σεξ ειδικά και τις ηδονικές αισθήσεις γενικά. Για τον λόγο αυτό η σεξουαλική έκφραση αποθαρρύνεται (=καταπιέζεται).
  • Η συστηματική καταπίεση προκαλεί μόνιμη σκλήρυνση του χαρακτήρα και παραμόρφωση των υγιών ενορμήσεων. Δημιουργούνται, έτσι, νευρωτικές παρορμήσεις τις οποίες, αν οι γονείς λειτουργούσαν ορθολογικά, θα καταπίεζαν. Αντίθετα όμως, στο όνομα μιας «προοδευτικής» κουλτούρας ελευθεριότητας, η οποία πλέον κυριαρχεί στις δυτικές κοινωνίες, τις αφήνουν να εκφραστούν σε κάποιο βαθμό. Έτσι, για παράδειγμα, επιτρέπεται σε μαθήτριες δημοτικού να κυκλοφορούν με σεξουαλικά προκλητικό ντύσιμο στο σχολείο (επιτρεπτικότητα), παρότι μπορεί να μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον στο οποίο η σεξουαλικότητα και η γύμνια είναι κατά τα άλλα λίγο πολύ ταμπού (καταπίεση).
  • Η αδυναμία των γονιών να υποστηρίξουν ξεκάθαρα την κάλυψη των φυσικών αναγκών και να αποθαρρύνουν την έκφραση των νευρωτικών παρορμήσεων παράγει σύγχυση και ασυδοσία. Η σύγχυση είναι, μεταξύ άλλων, μια άμεση έκφραση των εσωτερικών μας αντιφάσεων. Η ασυδοσία είναι μια αντικοινωνική, ατέρμονη και μάταιη προσπάθεια να νιώσουμε πραγματική ικανοποίηση. Αν δεν κατανοήσουμε αυτά τα πολύ διαδεδομένα γνωρίσματα του χαρακτήρα δεν θα καταφέρουμε να αντιληφθούμε τη φύση του νεοελληνικού αδιεξόδου.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Η αντιμετώπιση ενδεχόμενων προβλημάτων στην εξέλιξη των παιδιών ανήκει στη δικαιοδοσία της ψυχιατρικής οργονοθεραπείας. Το κείμενο αυτό δεν επιχειρεί να προσφέρει λύσεις, καθώς τα προβλήματα που περιγράφει απαιτούν εξατομικευμένες παρεμβάσεις. Ακολουθούν ενδεικτικά ορισμένα στοιχεία μιας πιο ορθολογικής προσέγγισης της παιδικής σεξουαλικότητας.

  • Οι σεξουαλικές αισθήσεις των παιδιών είναι φυσιολογικές. Η προσπάθεια των βρεφών και των νηπίων να γνωρίσουν τα γεννητικά τους όργανα και να πάρουν ικανοποίηση από αυτά είναι μέρος της ψυχοσεξουαλικής τους ανάπτυξης. Η συστηματική κατάπνιξη υγιών ενορμήσεων στα παιδιά δημιουργεί προβληματικούς ενήλικες.
  • Ωστόσο, πολλές από τις εκφράσεις της σεξουαλικότητας που συναντάμε στην κοινωνία είναι φανερά παθολογικές. Είναι, λοιπόν, ευνοϊκό για τα παιδιά μας να παίρνουμε θέση κατά της διαδεδομένης σεξουαλικής διαστροφής που εκφράζεται ως πορνογραφία, αμφισβήτηση της αξίας των σταθερών ερωτικών σχέσεων, κομπασμός για τις «επιδόσεις» ή υπερβολική επίδειξη.1 Οι γνήσια ικανοποιητικές σχέσεις των ενηλίκων είναι ετεροφυλικές, αναπτύσσονται χωρίς βιασύνη και βασίζονται σε αμοιβαία συναισθήματα τρυφερότητας και στην έλξη για την εμφάνιση του συντρόφου.
  • Υπάρχουν διαφορές μεταξύ των δύο φύλων, οι οποίες δεν πρέπει να παραγνωρίζονται. Από την άλλη μεριά, η αναπαραγωγή του κλασικού στερεότυπου, που θέλει τους άντρες να λειτουργούν ως επιβήτορες και τις γυναίκες να είναι εγκρατείς, είναι βλαπτική τόσο για τα κορίτσια όσο και για τα αγόρια.
  • Αν αντιληφθούμε κάποια έκφραση παιδικής σεξουαλικότητας που μας ανησυχεί (π.χ. υπερβολικός αυνανισμός, που φαίνεται να μη δίνει ευχαρίστηση) μπορούμε να απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό.
  • Χειριζόμαστε τα θέματα της παιδικής και εφηβικής σεξουαλικότητας με ψυχραιμία και κατανόηση. Αποφεύγουμε τις ηθικές κρίσεις.

Χρήστος Γράψας

1 Ο κομπασμός και η επίδειξη μπορεί να είναι μια υγιής δραστηριότητα σε μικρά παιδιά. Αργότερα, οι στάσεις αυτές εμφανίζονται ως υπερβολικές εκφράσεις παιδικών ορμών, στις οποίες έχει καθηλωθεί νευρωτικά το άτομο.

Διαβάστε:
– Τα παιδιά του μέλλοντος του Βίλχελμ Ράιχ, εκδόσεις Αποσπερίτης.

Κοινοποίηση